W okresie mi臋dzywojennym na obszarze dzisiejszej gminy, pozostaj膮cym w贸wczas pod panowaniem niemieckim, dzia艂a艂y silne o艣rodki polsko艣ci. Jednym z nich by艂a wie艣 Tychnowy. Powsta艂 tu polski Bank Ludowy, istnia艂y: biblioteka, czytelnia i szk贸艂ka polska za艂o偶one przez ksi臋dza Piotra Baranowskiego. Do najaktywniejszych dzia艂aczy nale偶eli: ksi膮dz Eryk Gross, Aleksander Liszewski, Konrad i Teofil Redmerowie, Marta Omieczy艅ska, Edmund Komorowski.
Szczeg贸lnie wa偶n膮 kart臋 w historii Ziemi Kwidzy艅skiej zapisa艂o Janowo – miejscowo艣膰 o wieloletnich tradycjach walki o polsko艣膰. W okresie plebiscytowym aktywn膮 dzia艂alno艣膰 prowadzili tu: Tadeusz Tollik, Augustyn i Robert Czy偶ewscy, Boles艂aw Napiontek, Franciszek Komorowski, Jan Czaja. W Janowie za艂o偶ono Towarzystwo Czytelni Ludowych organizuj膮ce zebrania i pogadanki dla polskiej ludno艣ci, dzia艂a艂 ch贸r, zesp贸艂 teatralny i taneczny. J臋zyk polski krzewi艂 janowski oddzia艂 Stowarzyszenia 艣w. Kingi prowadzony przez ksi臋dza Ignacego Niklasa. Po Plebiscycie w 1920 roku, pi臋膰 wsi obejmuj膮cych obszar dzisiejszego Janowa: Bursztych, Janowo, Kramowo, Nowe Lignowy i Ma艂e P贸lko utworzy艂o tzw. „Ma艂膮 Polsk臋” – enklaw臋 polsk膮 na ziemiach niemieckich. We wrze艣niu 1939 roku hitlerowcy aresztowali i zamordowali 13 mieszka艅c贸w Janowa. Ich symboliczna mogi艂a znajduje si臋 na janowskim cmentarzu. Spo艂ecze艅stwo Janowa i Ziemi Kwidzy艅skiej piel臋gnuje pami臋膰 o „Ma艂ej Polsce” w rocznicowych obchodach plebiscytowych, a pami膮tki z tego okresu przechowywane s膮 w Izbie Pami臋ci Szko艂y Podstawowej w Janowie. |
